Сяргей Таньков з Улы годна выконваў інтэрнацыянальны доўг у Афганістане

Сёння, 15 лютага, мы адзначаем 30-ю гадавіну вываду савецкіх войскаў з Афганістана. На просьбу Дэмакратычнай Рэспублікі Афганістан Савецкі Саюз ваяваў з маджахедамі і дапамагаў дружалюбным нам афганскім дэкханам у сацыялістычным будаўніцтве больш за 9 гадоў-з 25 снежня 1979 года да 15 лютага 1989 года.

Пад сціплай назвай "абмежаваны кантынгент савецкіх войскаў у Афганістане" хавалася нешта іншае, як цэлая армія. Афганская вайна для краіны Саветаў стала самым буйным па працягласці лакальным канфліктам пасля Вялікай Айчыннай вайны.

Ратны подзвіг воінаў-афганцаў быў і застаецца адным з важных прыкладаў у выхаванні агульных патрыятычных пачуццяў, гонару за гісторыю, сяброўства нашых народаў. Праз тую, многімі ўжо забытую сёння вайну прайшло каля 700 тысяч савецкіх вайскоўцаў, амаль 30 тысяч з іх-нашы суайчыннікі. І ў кожнага яна была сваёй: у генерала і радавога, у лётчыка і выведніка, у палкавы кухаркі і ў шпітальнай сястрычкі.

У Бешанковіцкім раёне сёння пражываюць 30 воінаў-інтэрнацыяналістаў. Сярод іх і жыхар аграгарадка Ула Сяргей Мікалаевіч Танькоў. Ён чвэрць стагоддзя адпрацаваў майстрам у Ульскім прафесійным ліцэі, зараз працуе ў мясцовай школе.

...Сяргей Таньков быў прызваны на тэрміновую ваенную службу Бешанковіцкім райваенкаматам ў 1979 годзе. Служба ў памежных войсках сярод хлопцаў яго пакалення лічылася прэстыжнай-кожны прызыўнік марыў несці дазор на мяжы. Вось і Сяргею пашанцавала: першы год вайсковай службы прайшоў у Заходнім памежным акрузе, што знаходзіўся ў ведамстве Камітэта дзяржаўнай бяспекі, на заставе каля Брэста. Але раптам прыйшло вестку, што трэба будзе «камандзіроўка» ў гарачую кропку.

Тры чалавекі з заставы, а ўсяго чалавек 50 з Брэсцкага пагранічнага атрада былі адпраўленыя ў Рэспубліку Афганістан для выканання інтэрнацыянальнага доўгу. Так у складзе мотаманеўранай групы Сяргей Танькоў трапіў у лік "абмежаванага кантынгенту савецкіх войскаў у Афганістане". Іх лагер размяшчаўся паблізу правінцыі Тахар. Яфрэйтар С.М . Таньков быў кулямётчыкам.

– Асноўная задача падраздзялення была стабілізацыя ваенна-палітычнай абстаноўкі, умацаванне і падтрымка дзяржаўнай улады ў Дэмакратычнай Рэспубліцы Афганістан, – расказвае Сяргей Мікалаевіч. - Наша армія жыла пад пастаянным і магутным прэсам нападаў, засад, дыверсій і вымушана была абараняцца дзеля таго, каб выжыць. А каб выжыць, трэба было часта ісці на смяротную рызыку.

Фарміравання душманаў днём і ноччу раздзіралі нашы войскі з усіх бакоў. І каб аслабіць гэтую магутную сілу, перабіць яе "крывяносныя артэрыі", армія вымушана была сама часта нападаць на праціўніка, вымотваць яго, пастаянна праводзіць баявыя аперацыі. Што, вядома, адпавядала і інтарэсам тагачаснага афганскага рэжыму, які трымаўся на штыке савецкага салдата.

- Сіла, якая супрацьстаіць нам у гарах і "зялёнках", здавалася мне, валодала дзівоснай здольнасцю Змея-Гарыныча: на месцы адной адсечанай галавы з'яўляліся і дзве, і тры новыя – - дзеліцца патаемным ветэран афганскай вайны. - На тых пазіцыях ворага, дзе яшчэ ўчора нашы артылерысты або лётчыкі пакідалі пасля масіраваных удараў каменнае крошава і звалкі разарваных снарадамі і бомбамі трупаў, сёння з'яўляўся новы атрад, які біўся яшчэ больш упартым…

Падабенства пекла здаралася даволі часта. Гэта калі зямля вакол разрываецца-крыкі людзей, стогны, падпаленыя машыны, лютыя аўтаматныя і кулямётныя чэргі. Пра тое, як нашы салдаты і афіцэры гераічна біліся з душманамі, выконваючы свой інтэрнацыянальны абавязак, таму што так патрабавалі загады камандзіраў і сітуацыя на мяжы, герой афганскай вайны ўспамінаць не вельмі-то любіць. Хочацца забыцца, праз які жах прыйшлося прайсці, але памяць-рэч упартая, не адпускае. Не-не, ды і пацячэ па твары ўчорашняга салдата скупая Мужчынская сляза, устануць перад вачыма твары тых, каго ўжо амаль 40 гадоў няма побач.

Самыя удачлівыя з'язджалі з Афгана дадому цэлымі. Самыя няўдачлівыя - у цынкавай труне або на мыліцах... Сяргею, можна сказаць, пашанцавала, яго толькі параніла ў нагу аскепкамі разарвалася гранаты, а вось чацвярых таварышаў па службе за паўгода службы ў Афганістане прыйшлося адпраўляць дадому грузам 200.

– Прывыкаць да мірнага жыцця было няпроста, – працягвае воін-афганец. - Па начах сніліся горы, засады, зброя. У руках вельмі доўга адчуваў цяжар кулямёта.

... 30 гадоў-дастатковы тэрмін для таго, каб асэнсаваць падзеі, якія адбываліся ў Афганістане. Памяць аб той вайне жыве ў песнях, душах, хвіліна жалобнага маўчання. Афганскі саюз моцны сяброўствам, праверанай суровымі выпрабаваннямі і гадамі. Воіны-інтэрнацыяналісты запэўніваюць, што самае галоўнае-гэта мір на зямлі, у краіне, у сям'і. Кожны год 15 лютага яны сустракаюцца, успамінаюць тых, каго не пашкадавала афганская куля…

Афіцыйныя дадзеныя

Усяго за перыяд з 1979 па 1989 гады ў войсках, што знаходзіліся на тэрыторыі Афганістана, прайшлі вайсковую службу 620 тысяч вайскоўцаў, у тым ліку 525,5 тысячы салдат і афіцэраў Савецкай Арміі, 21 тысячу грамадзянскіх служачых, 95 тысяч прадстаўнікоў КДБ (уключаючы пагранічныя войскі), унутраных войскаў і міліцыі.

Агульная колькасць загінулых за перыяд больш чым дзевяцігадовай вайсковай прысутнасці склала 15051 чалавек, з іх – 14427 байцоў Узброеных Сіл, якія загінулі як у выніку баявых раненняў, так і ад няшчасных выпадкаў і хвароб. Працэнт баявых страт складае 82,5%. У лік беззваротных баявых і небаявых страт ўключаны і асобы, якія памерлі ў шпіталях, і асобы памерлыя ад наступстваў хвароб ўжо пасля звальнення з Узброеных Сіл.

"Зара"